SEC. ANDANAR:
Magandang gabi po, Ma’am Pat. Kayo po ba ito?

DAZA:
Oo, ako ito.

SEC. ANDANAR:
Opo. Good evening.

DAZA:
Good evening. We wanted to have you live kasi gusto na kitang i-congratulate personally sa iyong bagong task.

SEC. ANDANAR:
Salamat. Salamat po.

DAZA:
Kumusta ka na bilang Secretary of Communications? Are you getting enough sleep or are you having lack of sleep? Ano ba?

SEC. ANDANAR:
Well, you know, talagang lesser sleep. Pero kailangan po nating alagaan din ang ating kalusugan, so tinitingnan po natin na makatulog po tayo. Pero siguro sa dami po ng ating inaatupag doon sa Communications ng ating Pangulo, talagang palagay ko ay bahagi na ho ito ng teritoryo.

DAZA:
Oo nga eh, 24/7. Are you in Metro Manila or are you in Davao by any chance kung saan nagkaroon ng earthquake?

SEC. ANDANAR:
Tama po kayo. Kasi po ay naging proxy tayo sa isang freedom of information activity na dapat si Pangulo ang guest, tapos ako po iyong pinadala ni Pangulo. And then, we met with our friends in Cebu. Tapos kanina ho ay lumipad ako ng Davao para ho—kasama ho sa trabaho natin—para makipagkita sa maraming media personality dito po sa Davao, kasama po sa ating trabaho. Wala po ako dito noong nangyari iyong earthquake, ma’am.

DAZA:
Ah, pero kumusta ang Davao? How are they taking the earthquake? Would you have any update, kung may mga nasaktan, kung may mga buildings na bumagsak o mga bahay o whatever?

SEC. ANDANAR:
Oo, it’s business as usual in Davao. Matitibay ho ang mga buildings dito kaya wala naman hong problema, ma’am.

DAZA:
Okay. So, hindi naman natakot ang mga tao diyan?

SEC. ANDANAR:
Hindi po, hindi po.

DAZA:
Okay. Anyway, Secretary Martin, the reason why we have you tonight is because we want it to just clarify kung ano ba iyong naging … ano ang nangyari bakit nagkaroon ng pahayag ang Presidente na ang opisina mo lang or siya … nobody would speak any more on his behalf? Saan ho nag-ugat ho iyan?

SEC. ANDANAR:
Ito po ay isang polisiya ni Pangulo simula’t sapol, iyong pagkakaroon ng isa lamang spokesperson at isang back up na spokesperson kapag hindi available iyong isa, at ito po ay si Ernesto Abella at ang inyong lingkod. Kapag wala si Spokesperson Ernie, ako po iyon. At ito po ay Institutional memory na rin po na Presidential Communications Office ang opisyal. But then again, dahil nga po kami ni Ernie, we have the discipline to talk ‘no, kumbaga kapag nag-usap kami, maganda kasi ang team work namin eh. Kapag sinabi namin na si Ernie lang, si Ernie lang talaga. ‘Pag sinabing ako, ‘pag wala si Ernie, then ako lang talaga.

DAZA:
Oo. Paano ho niyo dini-divide ho iyong trabaho? When do you decide pag si Secretary Abella? When do you decide ‘pag ikaw? Paano ho iyong division of labor ninyo?

SEC. ANDANAR:
Ganito lang po iyan, simple lang: Kapag 5:45 ng umaga hanggang alas diyes ng umaga, ako iyong tumatawag ng … ako iyong tumatanggap ng tawag mula sa mga radyo at TV. So, ako iyong nagpapakita sa telebisyon, nagpapa-interview at ako din iyong sumasagot ng telepono sa radyo. Alam naman ng MPC iyan.

DAZA:
Okay.

SEC. ANDANAR:
Kasi si Sir Ernie ay kailangan ding magpahinga. Kaya from 10 o’clock onwards siya na.

DAZA:
Okay. Hanggang anong oras ho siya naka-duty kumbaga?

SEC. ANDANAR:
Hanggang sa—

DAZA:
Hanggang hatinggabi?

SEC. ANDANAR:
Well, actually hanggang ganoon. Pero ako po, kung sino ho iyong—ako iyong Secretary ng Kagawaran, ako po ay hanggang alas dose ng hatinggabi.

DAZA:
Okay.

SEC. ANDANAR:
Kasi parang nagsasara tayo ng diyaryo so lahat po ng komunikasyon, lahat po ng niri-release na information—lalo noong nagkaroon tayo ng problema doon sa Lao, binago ko po iyong sistema. So lahat po ng impormasyon na lumalabas, ako po iyong huli na mag-a-approve.

DAZA:
Okay. Secretary, I guess what a lot of people are asking ‘no kasi nga, lately the President has been in the news again dahil minura ho niya ang EU pero at the same time, inaya din niya na pumunta dito sa Pilipinas. Paano ho iyon, kasi parang you can only defend the President so much and he also said that you don’t need to defend him, he can defend himself, him being the President or being also a lawyer. Pero paan0 ho ninyo—kayo ba nakakausap ninyo ba ang Presidente at nasasabihan ninyo ba ang Presidente na hinay-hinay lang or he is the type of person na hindi puwedeng pagsabihan?

SEC. ANDANAR:
The President po is our President. Siya po iyong amo namin, siya po iyong boss namin. At ang President natin is full of wisdom, and he has his own style. Ang Presidente po natin ay sarili niyang PR, sarili niyang communications manager. Noong siya po ay tumakbong Pangulo ay ginamit niya po iyong sarili niyang strategy. So ulitin lang po natin, narating niya po iyong tugatog ng tagumpay gamit po iyong kaniyang sarili so at the end of the day, we question ourselves: Who are we to question the President?

DAZA:
So, in other words, Secretary, hindi kayo nakakapagbigay sa kaniya ng abiso ‘no. Hindi ninyo napagsasabihin na, “Mr. President, puwede hinay-hinay ho lang, mahirap ho na, you know, na Presidente kayo na minumura ho ninyo ang Presidente ng Amerika, ang EU, ang mga rapporteurs po ng United Nations.” Kasi iyon na nga lagi ho tayong nasa news dahil sa ganiyang dahilan. So, hindi rin ho ba kayo nahihirapan idepensa ang Presidente sa international press dahil sa kaniyang maduming bibig, ika nga, sa maduming pagsasalita?

SEC. ANDANAR:
Hindi naman namin kailangang depensahan or hindi naman namin kailangan pagsabihan ang Presidente. Pero ‘pag kami po ay nagkikita ng Pangulo ay mayroon kaming mga binibigay na mga holding statements sa iba’t ibang topic – economy, peace and order, law and order. Lahat ho, lahat ho, mga social problems, nagbibigay ho kami ng—

DAZA:
Ng talking points sa kaniya?

SEC. ANDANAR:
Ng talking points sa kanya.

DAZA:
But, sinusundan ho ba niya ang mga talking points ninyo?

SEC. ANDANAR:
Hindi po lahat. Hindi po lahat.

DAZA:
[LAUGHS]

SEC. ANDANAR:
In a perfect world, Ma’am Pat, in a perfect world, gusto mo ang kliyente mo ay sumunod doon sa lahat ng sinusulat ‘di ba? In a perfect world.

DAZA:
Yeah.

SEC. ANDANAR:
Pero hindi po ganoon. Kami ay … we adjust to our President. And so far po naman, lahat ng sinasabi ng Pangulo ay nadedepensahan niya, ang lahat ng sinasabi niya. And the President is the President; we cannot change him. He became who is right now based on his own character. Noon siya po ay tumakbong pangulo at nangampaniya, ganoon din ho siyang magsalita; at iyon ay tinanggap po ng mga botante at binoto siya. So, kami po sa Communications Department, ang ginagawa po namin ay sinisiguro namin na at least iyong trabaho namin sa baba ay nagagampanan namin nang maayos bagama’t mayroong mga maliliit na pagkakamali pero kaya namang ituwid iyon. Pero kung naiisip po ng maraming mga eksperto sa communication na kung kaya natin na patakbuhin ang Communications department the way that it is written in the rule book of communications, hindi po natin malalagay ang ating Pangulo doon sa hulma ng communications expert or doon sa communications management style, the playbook. Hindi po natin ma—kasi po ang Pangulo po natin ay out the box mag-isip.

DAZA:
Oo, out of the box. I’m curious, have you ever had any disagreement with the President? Has there ever been a time na nanindigan ka kunyari, Secretary, na hindi dapat ganyan, ito dapat talagang kailangan itong gawin ho natin kasi masama or hindi makakabuti para sa ating bansa? Has there ever been a time na you disagree with the President or—

SEC. ANDANAR:
Hindi naman, wala naman nangyari—the only time that I put down my feet and really talked about having an order coming from the President na sa PCO galing lahat ng komunikasiyon was, I think that was two Wednesdays ago, at ito nga ay sa gitna ng mga batikos na ang daming spokespersons ‘no. So sabi ko nga, “Mahal na Pangul0 at sa Cabinet members, sana huwag ikasama ng loob ninyo Cabinet members na sundin ho natin iyong ating standard operating procedure,” at si Presidente naman ay sumang-ayon. At kaya nga noong last week ay naglabas na si Executive Secretary Bingbong Medialdea ng memorandum order na, iyon nga, iyong nakita ninyo po na nagsasabi na iyong PCO talaga iyong opisyal na departamento na maaaring magsalita at magpaliwanag sa taumbayan sa mga sinasabi po ng ating Pangulo.

DAZA:
Secretary, actually the President has given out that invitation ‘no, sa EU. Has the EU accepted the invitation? Have they gotten in touch with you? Are they going to accept the invitation of the President to come here, to see for themselves regarding those extra-judicial killings?

SEC. ANDANAR:
Bagama’t sinabi na po ng Pangulo iyan at kinumbida sila sa isang talumpati ng Pangulo dito sa Mindanao ay—Mindanao ba iyon o sa Bicol? Somewhere ‘no. Bagama’t in-invite na po ng Pangulo ang taga-EU ay kailangan nating sundin iyong tamang protocol so which is an official invite. At ang alam ko ho, ang departamento na responsable dito ay iyong Department of Foreign Affairs.

DAZA:
Okay.

SEC. ANDANAR:
Hindi ko pa ho nakakausap ang Department of Foreign Affairs kung mayroon na silang hinandang liham or invitation letter para sa EU at sa United Nations. Pero iyon po iyong tamang protocol, they go through the diplomatic relations tapos sila po’y … that’s the only time they can come here ‘pag mayroon ng letter at invitation.

DAZA:
Okay. My last question, Secretary, bago humarap si President Digong sa media ‘no or iyong huli niya noong sa Compostela Valley kung saan niya minura nga iyong EU, did you have a feeling na iyon ang mangyayari? Mayroon na ba kayong medyo heads up? Mainit ba iyong ulo ng Presidente bago siya tumapak doon sa podium? Did you see it coming, kumbaga? And what was your reaction after you heard the President said that? What was the crisis meeting you have to go through para to try to soften the blow, kumbaga?

SEC. ANDANAR:
Well, we expect anything ‘pag nagsalita po iyong Pangulo. We don’t expect to be lying in a bed of roses all the time. We always expect to be on a high gear pagdating po sa mga talumpati ni Presidente lalung-lalo na iyong extemporaneous. At kami po ay handa na ipaliwanag, i-clarify iyong mga sinabi.

At iyong sinabi po naman ng Pangulo sa Compostela Valley ay klaro. It was clear. There was no need for explanation ‘no.

DAZA:
It was so explicit nga. But did you see it coming? Mainit ba iyong ulo niya noong araw na iyon? Parang nag-hint na ba siya na ito ang mangyayari, mumurahin ko ang EU or nagulat ho kayo doon sa kaniyang talumpating iyon?

SEC. ANDANAR:
Hindi ho eh. Kasi one thing that is normal for the President is his very calm demeanor, and then hindi mo alam na bigla na lamang parang sasabog iyong bulkan. Alam mo iyon, parang dormant tapos—

DAZA:
So hindi ninyo akalain na mangyayari ho iyon?

SEC. ANDANAR:
Hindi po eh, kasi iyong Presidente po natin, you know, he is a very calm guy. He is a very calm person tapos nakangiti lang, tapos mamaya biglang aarangkada iyong ano, uupak.

DAZA:
Iyong Mount Pinatubo, oo, oo.

SEC. ANDANAR:
So kaya, I guess, we just have to adjust to what the President says. And kami naman ay kailangan naming maging handa kaya nga, Ma’am Pat, eh ang inyong lingkod ay parang editor – hindi natutulog hangga’t hindi nagsasara iyong diyaryo.

DAZA:
Parang feeling mo para kang editor ng isang tabloid kasi ang mga tira ng iyong Presidente kumbaga ‘no, magmumura tapos (unclear) sa Senadora, babae, hindi ka ba nahihirapan na umilag or parang—

SEC. ANDANAR:
Hindi po eh. Ito lang masasabi ko sa iyo, Ma’am Pat, mas mahirap po ang trabaho na ito. Akala ko iyong trabaho ko noon sa TV—

DAZA:
TV5.

SEC. ANDANAR:
—na naging Executive tayo, lahat ginagawa natin, akala ko mahirap na iyon. So mas ano ito, mas mahirap kasi in a way that you are responsible for communicating to a hundred and ten million Filipinos.

DAZA:
Oo, oo.

SEC. ANDANAR:
‘Di ba kasi wala namang … hindi naman ito tulad ng broadcasting war na mayroong ABS, GMA, TV5, may mga ganoon ‘di ba? Ito, you’re communicating to a hundred million Filipinos, hundred and four million Filipinos. Walang ano, walang … you’re just communicating to Bicolano, you’re just communicating sa Visayan. Hindi, walang ganoon eh, so iyong pressure po nandoon. Pero noong tinanggap natin itong trabaho na ito, Ma’am Pat, we already expected that. But they say that, you really get to understand everything once you are there, right in the middle.

DAZA:
Okay. Ito, Secretary, my final question.

SEC. ANDANAR:
Opo.

DAZA:
Are you trying your best to try to uplift the image, at least, of the President? At least, to try to make him more respectful, not a foulmouthed? Do we expect na we can see a President that will tone down a bit, who will not cussing so much? Who will have a little respect for women regardless of, you know, if he sees that they have (unclear)? Are you trying or you‘re just going to take it a hook, sink and—

SEC. ANDANAR:
Hook, line and sinker.

DAZA:
Hook, line and sinker.And iyon na nga, na ganyan talaga iyong Presidente, wala na akong magagawa. (Unclear) na lang ako, kumbaga magiging ano lang kayo reactionary na lang imbes na proactive?

SEC. ANDANAR:
Hindi ho, hindi ho. So far ho, sa ngayon dahil wala pa naman iyong bagong survey, ang Pangulo ho natin ay mayroong nobenta y unong porsiyento na trust rating; naniniwala sa kanya ang bawat Pilipino. Ngayon, ang trabaho ko sa Presidential Communications Office ay siguraduhin na makarating sa mamamayan iyong mga polisiya ng goberyno, first and foremost. So andiyan iyong kaniyang (unclear) iyong giyera kontra droga, giyera kontra korapsyon. Nandiyan iyong peace and order. Ibig sabihin niyan iyong ating pakikipag-usap sa mga kapatid nating rebeldeng Muslim at mga kapatid nating CPP-NPA-NDF. At nandiyan din po iyong ating poverty alleviation sa pamamagitan ng pagbaba ng ating poverty rating from 26 to 17 percent through measures like ending of contractualization, iyong mga poverty alleviation tulad ng mga iba pang ahensiya para makatulong sa mga mahihirap at pagbibigay ng lupa sa mga walang lupa.

Iyon po iyong sinisiguro namin na makarating sa mga mamamayan sapagka’t ang ating Pangulo po ay mataas ang kaniyang political will. Kung ano ang sasabihin niya, ginagawa; he is a man of action. So iyong pagsasalita po ng Pangulo, to us, it is one issue amongst many, many, many government policy.
DAZA:
Oo.

SEC. ANDANAR:
So what we do is we try to isolate different issues ‘no. At kung nakikita po namin na iyong pinakamaraming issue ay nagagampanan naman ng gobyerno, iyon ang pinaparating namin sa taumbayan. So, ang pinaka-challenge po sa amin ngayon, Ma’am Pat, ay kung papaano namin ito iparating sa mga banyaga, sa mga dayuhan. Kasi doon po ang ating mga kaibigang media sa ibang bansa, mas nahihirapan silang intindihin ang ating Pangulo dahil nga sa mga cultural barrier, language barrier. So, iyon po iyong pinaka-challenge namin ngayon.

Pero ganoon pa man ay hindi po tay0 susuko dahil nag-iisa lang naman ang ating bansa eh at the end of day.

DAZA:
Oo. When is the next survey po, Secretary?

SEC. ANDANAR:
Wala pa po akong idea, ma’am. Pero I heard mayroong kumuha ng survey two weeks ago, hindi ko lang alam kung sino po iyon nagkomisyon ng survey.

DAZA:
Okay, sige. Maraming salamat po, Secretary Martin. And sorry that we had to pull you away from your meeting diyan sa Davao. Sana nga talaga Davao is okay despite that 6.5 earthquake. Maraming, maraming salamat, Secretary. Maybe next time we can have you live po sa studio po.

SEC. ANDANAR:
Yes, ma’am. I’ll make sure that I get to visit you one of these days. Maraming salamat, Maa’m Pat. Mabuhay kayo at mabuhay po ang inyong programa dito sa DZMM. Thank you po.

DAZA:
Okay. Congratulations rin po. Maraming salamat Secretary Martin Andanar ng Presidential Communications Office.