SEC. ANDANAR:  Good morning Ka Orly, good morning Radyo Singko. At sa lahat po ng nakikinig sa Radyo Singko, magandang umaga po.

ORLY:  Magandang umaga. And this is ano—ano bang—in-expect na ba noong Sabado? Kailan ba niya pinirmahan? Saturday night?

SEC. ANDANAR:  Sabado po; Sabado po ng gabi.

ORLY:  And how did you find out? Were you there when he signed it, or you were informed later on?

SEC. ANDANAR:  Yes, I was there, at maikuwento ko lang Ka Orly na ito po ay nagsimula noong kampanya po ng Presidente. Mula noong naupo ang Presidente noong June 30, ay sinimulan na po namin ang lobbying, pushing and pulling of the policy… dagdag dito, dagdag doon. So, masaya po ang nangyari, masaya po lahat ng naging kasama po dito sa pagbubuo ng Freedom of Information executive order. Kasama na po diyan Si Executive Secretary Bingbong Medialdea, si Chief Presidential Counsel, Secretary Sal Panelo, si Undersecretary Boy Quitain, at ang inyong lingkod po, Martin Andanar dito sa pagbubuo nito. At nais ko lang po banggitin din ang mga nai-share ng mga abogado – mahihirap talaga, si Atty. Mara Tirol, si Atty. Ryan Acosta, the Office of the Executive Sectary. So, iyon nga po, ay marami pong nagtatanong kung bakit…bakit umabot po ng 25 days. Sabi ko, actually Ma’am, mabilis na nga ito kumpara sa 29 days na hinintay natin eh.

ORLY:  (Unclear) ko talagang iyong the frustration about it being passed. Para sa akin, sa tingin ko naman, from my end naman, na say with a little experience in government, ito ang… this is a new way to… kasi normally, ang Presidente pupunta sa State of the Nation Address, sasabihin: “Okay, ito ang mga batas. Ito … ito  priority, ito, etc. Ito, ang kanyang mensahe, hindi sa salita, sa gawa eh. You’re able— when you sign an executive order. you’re already giving a very, very clear message dito. Wala ka ng choice kung hindi _____10:30. If you’ll feel support it. Eh, nauna na; ibig sabihin nauna na iyong Executive branch, susunod na lang ang ano eh. So iisipin, been be able to steal the thunder on this particular issue from the House, which refused to well, which was having difficulty passing it. Iyong Senatem, mas maganda pa iyong nagawa nila eh.

SEC. ANDANAR:  Alam mo, Ka Orly, after these 25 days of experience pushing and pulling of the executive order, now I can sit down with you in one table na, at—I can share, at least with the experience, at alam ko it will just bring a smile on your face and bring back the good old days, memories of creating a policy. Hindi pala ganoon kadali, Ka Orly.

ORLY:  Kasi napakaraming implikasyon eh na hindi mo naman masabing basta ganito. Mayroong Freedom of Information na ibibigay sa lahat ng tao. Hindi lahat eh. You really need the exemptions eh—

SEC. ANDANAR:  Oo.

ORLY:  Dahil you have to preserve – at hindi lang soberiniya ng bansa kung hindi ang seguridad ng nakararami.

SEC. ANDANAR:  At saka siguro sa… of course the public only see what is being said or read or written on paper ‘no. Now, ngayon ko lang din na-realize ka-Orly, na somebody has to be really, in every office physically para talagang masiguro na ma-isusulat ito at maidadala. Kailangan pala talaga ng overlapping voices)

ORLY:  Oo nga—

SEC. ANDANAR:  At tutukan talaga; tutukan. And not only ang tutukan ng Asec., mo or Usec., mo, iyong Secretary mismo. kasi nakita ko, si Sec. Sal Panelo nandoon,  Si Secretary Medialdea nandoon. Talagang makikita mo na—I’m really so proud of this team na ito ay naisulat. But more than anything else ‘no, marami pa tayong gagawin. Eh, mayroon pang… mayroon pang order dito sa EO na kailangang gumawa ng isang Freedom of Information manual. Oo, so ito’y trabaho ng bawat ahensiya ng ehekutibo na kailangang gumawa ng isang manual ‘no, para… para guide ‘no para sa lahat. So, kailangan matapos itong manual, 120 calendars … calendar days from the effectivity of the order ‘no. So, bukod doon, kailangan din eh… bago—kasi maraming nagtatanong kung kailan ba ito magiging effective. Eh, kailangan ito muna i-publish sa papel, sa news paper. After that, ay maging effective ito. And from that time on, mayroong 120 days na nakalaan doon para sa preparasyon para mag-formulate ng implementing details dito sa Freedom of Information.

Tapos ay magkakaroon din po ng, of course, assignment ng isang Head of Agency. Dapat mag-assign po siya ng kaniyang personnel para ang trabaho lamang po ay tumanggap ng mga request at magpadala ng kanilang mga ni-request doon sa opisina nila. At para din po sa mga impormasiyon na sensitibo at hindi nakakasiguro iyong heads of agencies, ito ay ipapadala sa Office of the Solicitor General for interpretation. At it will not…it should not take more than 120 days.

ORLY:  Alam mo, Martin, isa sa mga bagay na naalala ko diyan eh iyon bang kinakailangan ang staff mo, mayroon kang mga teams eh, iba-iba din kasi alam mo, mabe-burn out kayo eh. Kinakailangan tutok talaga, nasa fourth gear kayo lagi, etc. After a while, magkakaroon kayo, kaya you’ll have to have a number of teams para makapahinga iyong dumaan sa grinder para—

SEC. ANDANAR:  (laughs)

ORLY:  Talagang ganoon iyan. Kung hindi, ay naku, baka makakatikim kayo ng talagang burnout.

SEC. ANDANAR:  Oo, iyong burnout na sinasabi mo, Ka Orly, iyon ang naiisip ko  after the press conference yesterday sa Davao. Iyon ang una kong naramdaman, parang isang mabigat na bagay sa aking balikat ay natanggal, naalis, but then again you realize that of course you’re happy, elated also na pumasa na ito kasi para—once again, hindi lang po ito para sa mga mamamahayag—

ORLY:  Para sa lahat.

SEC. ANDANAR:  Para sa lahat. One hundred million Filipinos, itong  FOI, ‘no.  Mabubuksan niyo na po, iyong mga—panay tinatanong ninyo sa sarili ninyo kung kailan ba itong proyekto na itong kalye na ito, umabot ng tatlong milyong piso, tapos—

ORLY:  Mga katiwalan, iyan—

SEC. ANDANAR:  Iyon, puwede ninyo nang mabusisi; puwede niyo nang suriin kung saan napupunta, but anyway, iyon nga, iyong burn ‘no. Mahirap iyong ma-burn out ka, so, tama po kayo Ka Orly.

SEC. ANDANAR:  Kailangan orginasado ng maayos para nadi-distribute.

ORLY:  Okay.

SEC. ANDANAR:  Iyong stress—

ORLY:  Martin… Secretary Martin, I just wanted to ano. Ano bang expectation natin sa speech mamaya, ni Presidente?

SEC. ANDANAR:  Ito po iyon, aabot po siya more or less 38 to 40 minutes, tapos nandoon po iyong lahat ng polisiya, rekomendasiyon ng bawat ahensiya. Ito po iyong mga pangunahing polisiya ng ating Pangulo or legislative agenda. Mababasa ninyo po sa… mapapakinggan niyo po na wala pong tipan o wala pong panawagan ang Pangulo sa Kongreso na tulungan ninyo or whatsoever. Babasahin lang po ng Pangulo ang kaniyang polisiya, and therefore his agenda, legislative agenda. At sa simula po at sa huli, sa katapusan po ng speech ay mayroon po siyang mga sasabihin na makabagbag damdamin sasabihin para sa ating bansa. At mayroon po siyang panawagan na pagkakaisa. Basta if you hear it, in his own words, very touching, moving, emotional. At the same time, asahan ninyo po na mayroon pong sasabihin ang Pangulo mamaya na ikagugulat ng lahat.

ORLY:  Okay.

SEC. ANDANAR:  As in ikagugulat ng lahat, na malaglag po kayo sa upuan ninyo. Tulad noong nag-inaugural speech, itali ninyo ang upuan para hindi kayo malaglag.

ORLY:  (laughs) Sige, we’ll our hold on to our seats, Secretary Andanar. Maraming salamat.

SEC. ANDANAR:  Salamat Ka Orly, mabuhay ka.

###

SOURCE:  NIB (News and Information Bureau)