USEC. IGNACIO: Magandang umaga, Pilipinas. Ngayong huling araw ng Abril, siksik na naman po sa mainit na balita at impormasyon na ihahatid namin sa inyo. Makakasama natin sa loob ng isang oras ang mga panauhin na handang magbigay-linaw at sumagot sa mga tanong ng bayan. Ako po si Usec. Rocky Ignacio, at ito ang Public Briefing #LagingHandaPH.

Tiyak na benepisyo para sa mga healthcare workers sa panahon ng public health emergency ganap nang batas. Narito ang report:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Kumpiyansa ang Malacañang na magtutuluy-tuloy pa ang pagbangon ng bansa sa mga susunod na araw at buwan. Ayon kay Acting Presidential Spokesperson at Communications Secretary Martin Andanar, ikinalulugod nila ang resulta ng panibagong survey ng Social Weather Stations kung saan nakasaad na bumaba ang adult joblessness o bilang ng mga walang trabaho sa bansa. Malinaw aniya itong indikasyon kung gaano kainam ang epekto ng pagpapatupad ng alert level system sa Pilipinas para ibayo pang mabuksan ang ekonomiya ng bansa habang patuloy pa ring pinaiigting ang pagbabakuna kontra COVID-19.

Batay sa survey ng SWS noong December 16 to 21, 2021, naitala ang unemployment rate sa 24.7% sa bansa, mas mababa ito nang bahagya kumpara sa 24.8% na naitala ng SWS noong September 2021.

Update po sa bakunahan at pagbabantay sa Omicron subvariant na BA.2.12 naman po ang ating pag-uusapan. Muli po nating makakasama si Usec. Myrna Cabotaje ng Department of Health. Welcome back po, Usec.

DOH USEC. CABOTAJE: Magandang umaga sa iyo, Usec. Rocky, at sa lahat ng nanunood ng ating Public Briefing this morning.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., sa usaping bakunahan, kumusta na po iyong rollout nitong second booster sa nakalipas na linggo? Nakumpirma na po ba ng DOH kung gaano karami iyong nabigyan na po ng second booster na hindi po immunocompromised?

DOH USEC. CABOTAJE: Mayroon po tayong 6,702 na mga nabigyan ng second booster na immunocompromised. Wala pa tayong tala kung ilan sa mga nabigyan na ng second booster ang hindi immunocompromised. We will have to look for that data.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Usec., hingi na rin po kami ng update dito sa vaccinated individuals sa buong bansa. Mayroon na po ba tayong datos?

DOH USEC. CABOTAJE: Yes, Usec. Rocky, 146.7 million na po iyong ating total jabs, 67.8 na ang ating fully vaccinated which is 75% of our target. Tapos iyong booster ay 31.2 million, medyo mabagal din iyong ating first booster, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero kailan po kaya aasahan itong rollout naman ng second booster para sa ibang priority groups?

DOH USEC. CABOTAJE: Inaaral pa ng ating Health Technology Assessment Council. Kapag mayroon na silang sufficient data to back-up their recommendations tsaka sila magbibigay ng kaukulang rekomendasyon for the other groups. So hintayin na lang natin, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Opo. Sa usapin naman po ng supply, Usec., sapat po ba raw iyong bakuna natin kung ipamamahagi na itong second booster shot sa general public?

DOH USEC. CABOTAJE: Yes, we have enough boosters [vaccines] for the second booster considering na iyong puwede nating bigyan ng ating second booster ay iyong nabigyan lang ng first booster. Sa kasalukuyang takbo ng ating pagbabakuna ng ating first booster, medyo mabagal, we will have sufficient supply for those who are willing to have their second booster kung sakaling i-open up na iyan sa ibang age group.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero may rekomendasyon na rin daw po ba iyong DOH kung maaari na ring bigyan po ng second booster dose ang polling precinct officers at OFWs, kung kailan po ito posibleng mailalabas?

DOH USEC. CABOTAJE: For the officers doon sa polling precinct, ang importante ay mayroon silang complete primary dose at saka iyong first booster. We think that will be sufficient at hindi naman sila immunocompromised.

For our OFWs, kasi nagri-require ng second booster iyong ibang bansa at hindi recognized iyong ibang bakuna nila, we will appeal to the Health Technology Assessment and justify kung bakit itong mga OFWs ay puwede nang bigyan ng ating second booster.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., samantala, para lang din po daw malinaw, paano raw po iyong magiging sistema sa paraan ng pagboto ng mga nasa isolation facilities sa araw ng halalan?

DOH USEC. CABOTAJE: Base po sa Republic Act 11332, hindi po puwedeng lumabas ang mga may sakit ‘no. They are not allowed to go out of their areas kapag sila ay positive. So hindi sila puwedeng lumabas sa isolation facilities. I have not heard the Comelec providing arrangements para makaboto iyong ating nasa isolation facilities.

Ang stand ng Comelec, they may not be able to vote. Pero iyong mga hindi vaccinated at kailangan ng RT-PCR, they will be voting in an isolated voting place doon sa area ng ating mga election precincts.

USEC. IGNACIO: Okay. Ibig sabihin, kailangan vaccinated, at iyong hindi vaccinated, mayroon po silang area kung saan puwede silang bumoto pagdating ng halalan. Tama po ba, Usec?

DOH USEC. CABOTAJE: Yes, iyon ang alam nating polisiya ng ating Comelec. Kapag ikaw ay vaccinated, ipakita mo iyong vax card mo; kapag ikaw ay unvaccinated, dapat ipakita iyong RT-PCR test results mo, negative within 48 hours, tapos i-screen ka. Kapag ikaw ay nakitaan ng sintomas, pabubotohin ka sa isolated voting place na dinesignate [designated] ng ating Comelec.

USEC. IGNACIO: Opo. Kumusta naman po iyong update, Usec., dito raw po sa close contact ng isang dayuhan na nagpositibo sa Omicron subvariant? Ilan na po so far iyong na-identify at naisailalim sa test?

DOH USEC. CABOTAJE: Iyong 30 plane contacts, Usec. Rocky, na-identify na iyan. Karamihan sa kanila ay naka-test na, negative; the others are ongoing. Most of them are fully vaccinated, 25; may dalawang partially vaccinated. Iyong unvaccinated, isang bata na seven-year-old, pero iyong kaniyang guardian ay fully vaccinated.

Tapos iyong mga 20 na nakasalamuha nitong ating Finnish female ay na-identify na rin, na dalawa ang na-test at negative na sila; hinihintay pa iyong iba. Sa awa ng Diyos, lahat sila ay walang sintomas. So, oobserbahan na lang sila.

Iyong ating index case ay nakauwi na sa kaniyang bansa noong April 21, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., may pahabol lang pong tanong si Jenna Balaoro ng GMA News. Ang tanong po niya: Kung magsi-set up daw po ang DOH ng bakunahan sa mga presinto? Pagdating po siguro ito ng halalan.

DOH USEC. CABOTAJE: We have not considered that, but tingnan natin. Kasi everybody will be voting in their areas, so we will study that kung puwedeng mag-set up ng vaccination sites sa mga presinto.

USEC. IGNACIO: Opo. Isunod ko na rin po iyong iba pang tanong ng ating kasamahan sa media; mula po kay Red Mendoza ng Manila Times: Sina-suggest daw po ni Dr. Maricar Limpin ng Philippine College of Physicians na ibalik daw po itong 7-day quarantine para sa international arrivals na fully vaccinated, dahil daw po sa pagkakadiskubre ng BA.2.12 sub-variant sa bansa. Ano daw po ang masasabi ng Department of Health dito?

DOH USEC. CABOTAJE: Sa ating pagkakaalam, iyong IATF resolution 164 still prevails, hindi pa iyan pinapalitan. So, for fully vaccinated lang po ang puwedeng ma-admit dito sa ating bansa and then, they need to show a 48-hour RT-PCR [negative test result]. The IATF will study further, kasi marami-rami naman na iyong ating nabakunahan. We have a good wall of immunity now with about 75% of our population fully vaccinated. Importante lang, obserbahan iyong minimum public health protocols upon the arrival, tapos kung saan sila pupunta. And then, importante na talagang i-check iyong vaccination card nila, tapos iyong kanilang RT-PCR.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong pa rin po ni Red Mendoza ng Manila Times: Sa pagkakadiskubre daw po ng BA.2.12 sub-variant, nababahala po ba daw ang Department of Health sa posibleng mga undetected cases, dahil nga po sa pagpunta nitong Finnish national sa Quezon City at dito po sa Baguio noong time na siya po ay infected?

DOH USEC. CABOTAJE: We are very strict in terms of our border control. Tinitingnan na siguro kung may makakalusot; eh nakita naman ninyo na maganda iyong ating surveillance. We rely very heavily on enforcement of our protocols, of our requirements. Tapos importante po na kung may mga sintomas ay kailangan ipa-checkup. Tapos – anong tawag diyan – vigilant [dapat] iyong ating mga lokal na pamahalaan, iyong ating health officers na mag-survey at tingnan kung ano iyong mga sintomas at kung may mga dayo sa iba’t ibang mga lugar.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec, may schedule na po ba ng special vaccination day sa BARMM pagkatapos daw po ng Ramadan?

DOH USEC. CABOTAJE: Yes, committed na iyong ating BARMM, through our Chief Minister. Minobilize (mobilized) na po niya lahat ng kaniyang ministries sa iba’t ibang departamento, to help the Ministry of Health sa BARMM. So, go na go na po tayo after the Ramadan in all the areas, mga two or three days; some are even five days [like] in Basilan, Sulu, Tawi-Tawi, Lanao Del Sur and Maguindanao.

USEC. IGNACIO: Usec, may implikasyon po ba ng posibleng lockdown pagkatapos ng halalan, batay daw po sa naitatalang kaso ngayon?

DOH USEC. CABOTAJE: Hindi naman significant ang mga increase ng cases. Although, we should not be putting our guards down, tuluy-tuloy pa rin ang pag-monitor natin ng ating mga kaso. So, kung sakali man, kung sakali man [na] magla-lockdown, it will be a granular lockdown. Iyong sabi natin na where the cases are, kung talagang tumataas, but that is the reason, we have our (inaudible) as parameters para ma-deescalate. So, confident din tayo na kung kasama iyong minimum public health standard at mataas ang vaccination ng area, fully vaccinated rates nila, including the vaccination of our senior citizens, eh malamang hindi magkakaroon ng lockdown.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec, kunin ko na lang po iyong update daw po sa mga bakuna na papalitan ng COVAX nang libre, tama po ba ito? Kung sakali, kailan daw po ito?

DOH USEC. CABOTAJE: We are finalizing the agreements, but mayroon na silang sulat that they are willing to replace both the COVAX donation and even the non-COVAX drugs. Inaayos lang natin (kung) kailan nila puwedeng ibigay iyan, tapos gusto natin, naka-case manner iyan, para hindi naman tayo matambakan ulit ng bakuna. So, we are looking at a later part of the third quarter, kung saan sila puwedeng magbigay. Kasi as of now, we want to consume whatever vaccines we have that have shorter shelf life.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec, kunin ko na lamang po iyong inyong panawagan, paalala sa ating mga kababayan, partikular po doon sa hindi pa nagpapabakuna at hindi pa nagpapa-booster. Go ahead po, Usec.

DOH USEC. CABOTAJE: Yes, maraming salamat.  Again, we remind the public, although we have a very good coverage already at 75% for our fully vaccinated individuals, kailangan pa ho nating i-push iyong ating mga five to eleven. So, iyong mga may anak na five to eleven, pabakunahan ninyo ng first dose at second dose. Tapos matamlay po at mabagal iyong ating booster, pinayagan na po na magpa-booster ang 18 and above. So, please avail of your booster shots, all 18 years old and above. Because this is going to give us another layer of protection. Maraming salamat.

USEC. IGNACIO: Maraming salamat din po sa inyong oras, Undersecretary Myrna Cabotaje ng Department of Health. Stay safe, Usec.

DOH USEC. CABOTAJE: Thank you.

USEC. IGNACIO: Lalahok po ang anim na presidential candidates at apat na vice presidential candidates sa panel interview ng Commission on Elections (COMELEC). Kabilang diyan sina presidential bet Manny Pacquiao, Ernesto Abella, Leody De Guzman, Norberto Gonzales, Faisal Mangondato at Jose Montemayor, Jr. Sa vice presidentiables, dadalo si Senate President Vicente Sotto III, Serapio Carlos, Rizalito David at Manny Lopez.

Ayon sa COMELEC, itutuloy ng panel ang panel interview kahit kakaunti ang lalahok. Ito po ay taped as live at i-ere sa May 2 hanggang May 6 sa pakikipagtulungan ng Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP).

Isa rin po sa patuloy na lumalalang isyu sa buong mundo ay ang problema sa ating kalikasan dulot po ng climate change. Nito pong nakaraan nga, umabot po ito sa pagpoprotesta ng ilang scientists sa iba’t ibang bansa o ang tinawag nilang ‘Scientist Rebellion’. Kaugnay niyan ay kukumustahin po natin ang estado ng klima sa ating bansa. Makakausap po natin si Dr. Marcelino Villafuerte, Scientist I mula po sa PAG-ASA. Magandang umaga po, Sir Villafuerte.

PAGASA SCIENTIST VILLAFUERTE: Yes, magandang umaga po, Usec. Ignacio at sa inyo pong mga tagasubaybay.

USEC. IGNACIO: Opo. Sir, kunin ko po muna itong reaksiyon ninyo dito sa tinatawag na ‘Scientist Rebellion’ na humantong daw po sa pag-aresto ng ilang scientists sa ibang bansa? Do you agree na kailangan na ng drastic action para po tugunan itong lumalalang problema sa ating kalikasan?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Yes, Usec. Actually, hinahangaan ko po at sinusuportahan ang mga naging hakbang na iyon ng mga siyentista. Actually, nagpakita sila ng katapangan sa pag-risk ng kani-kanilang mga buhay. Those scientists do really care for our future. At iyon na nga po ano, kung hindi nila gagawin ang ganoong aksiyon, drastic action at magsasawalang-bahala na lang, maaaring ma-feel ng mga concerned government agencies na okay lang at magsawalang-aksiyon na lang din sila.

USEC. IGNACIO: Opo. Sir, isa po sa pinagbabasehan ng protestang ito ay ito pong latest report ng Intergovernmental Panel on Climate Change, kung saan po, halos imposible na raw pong panatilihin ang target average na 1.5 degree Celsius sa pagtaas ng global temperature. So, ano po ang mga posibleng mangyari kung sakali pong magtuluy-tuloy ang global warming at ano po iyong magiging epekto nito sa ating mga tao?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Yes, Usec. Actually po, kung magpapatuloy po ang pagtaas ng global temperature o iyong tinatawag natin na global warming – sa kasalukuyan po kasi, about 1.2 degrees Celsius warmer na tayo compared sa previous real times – so, iyong mga nararanasan po nating mga extreme events, katulad halimbawa ng malalakas na ulan na maaaring magdulot ng pagbaha, mahabang tagtuyot, kakulangan sa tubig, iyon naman pong mga mapaminsalang mga bagyo at iyong sea level rise at mga kaakibat na epekto sa ating kabuhayan, sa ating kalusugan, maging sa mga banta nito sa ating kaligtasan at seguridad ay maaari pang lumala.

Actually, sa projections po ng mga global models, aabot po ng about 4-degree Celsius po, kung magiging ‘business as usual’ tayo by the end of 21st century.

And then, iyong iba pong mga scientists are not actually ruling out iyong possible na extinction ng ating mga tao because of that. Kaya iyong kanina po na nabanggit ninyo, Usec., iyong climate rebellion, tinatawag din po ito ng ilang mga siyentista na iyong extinction rebellion.

USEC. IGNACIO: Opo. Ang Pilipinas po kabahagi dito po sa mga bansang nagkaisa para sa 2021 UN Climate Change Conference or itong COP26. So ano po iyong mga kongkretong hakbang ang ginagawa ng pamahalaan para po ma-address ang mga napagkasunduan dito?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Sa nakaraang COP26 po ay nag-commit po ang ating bansa na kung saan magri-reduce tayo ng greenhouse gas emissions by about 75% by 2030. In fact, sa speech po na idiniliver [delivered] po ni Finance Secretary Dominguez, na-mention niya na iyong mga kongkretong programa natin para ma-achieve ang commitment na ito. Ilan po sa kaniyang nabanggit iyong pag-transition natin from coal to clean energy. Kasama rin po sa nabanggit niya iyong actions natin toward banning iyong single-use plastics, and implementing other green projects.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero sa kasalukuyan po, kumusta naman daw po iyong estado ng klima natin dito mismo sa Pilipinas? Ano pong mga pagbabago ang nakikita natin at nararanasan natin dito sa bansa ngayon dahil sa climate change? Sinasabi nga po noong araw, sir, ang Pilipinas daw po ay climate change taker.

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Opo. Base po sa ating mga pag-aaral po at ayon na rin sa mga records na naitatala ng ating mga instrumento sa PAGASA, ang atin pong average temperature sa Pilipinas ay naging mas mataas na ng about 0.68 degrees in the past 65 years. And it translates po a warming rate of about 0.1 degrees Celsius per decade.

And kaakibat po ng patuloy na pagtaas nito ng ating temperatura, nagiging madalas ang pagkaranas natin ng mga extreme events. Halimbawa po, iyong mataas na temperature tuwing tag-init, partikular sa mga lugar na talagang maiinit katulad po, halimbawa, ng Dagupan, ng Cabanatuan, sa Cagayan Valley at sa iba pang lugar. Nakaranas din po ng dagliang malakas na ulan na nagdudulot naman ng pagbaha. Iyon po iyong mga ilan sa mga epekto po ng mataas na temperatura na ito.

And then, mayroon din pong mga pagbabago sa mga katangian na tinatahak na kilos ng mga bagyo. Ang isa pong nakita, ayon po sa ating pag-aaral ng mga kasamahan natin sa PAGASA, iyong malalakas na bagyo po ay pangkaraniwang nangyayari na sa gawing December, Enero at saka sa Pebrero ‘no na kung saan naging mas madalas po ito, ang pagkabuo at saka iyong pagtama ng mga bagyo sa Visayas at Mindanao. Iyon po.

USEC. IGNACIO: Opo. Dahil nga po diyan sa sinasabi ninyo, may tanong din po iyong ating ilang mga kasamahan sa media. Sa palagay ninyo, dahil dito sa epekto pa rin ng climate change, nadaragdagan po ba iyong palagian na lang [na] pumapasok na bagyo dito sa atin kada taon?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Well, actually, Usec., dahil nga po sa mataas na temperatura, halimbawa, ng sea surface temperature or ng dagat at saka iyong patuloy na pagtaas ng temperatura ng ating atmospera, fuels po kasi iyon para sa development at saka sa further na intensification ng bagyo. So asahan po natin na kapag patuloy na tumaas ang temperatura ng dagat at ng ating atmospera ay mas mararanasan po natin iyong … i-expect po natin iyong ganoon po na mga malalakas na bagyo.

USEC. IGNACIO: Opo. Ngayong buwan po o maski ngayong taon po, kayo po ba ay nakikita ninyo na kung ilang posibleng bagyo iyong pumasok sa Pilipinas?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Opo. Actually, may forecast po tayo na about six tropical cyclones, six to eight tropical cyclones to enter po in the next coming six months. Iyon po iyong forecast natin. And then, particularly po ngayon, mayroon po tayong La Niña event ‘no, existing po ito.

So kapag La Niña po kasi mas marami pong mga bagyo ang ating naoobserbahan. Sa ngayon po, actually, nakadalawa na tayo and then may mga low pressure areas din po na na-develop in the past few days.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero ang ilan nga pong mungkahi dito sa IPCC report ay itong decarbonization ng energy sector. Ito raw pong pagbabawas sa paggamit ng fossil fuels at pagpapabilis sa transition into renewable sources. Ito po ba ay may usad na dito sa Pilipinas?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Well, mayroon po tayong nakitang ilang inisyatibo po ‘no, halimbawa iyong pagpu-promote sa mga hybrid vehicles sa pamamagitan ng mas mababang pagpapataw ng buwis. And then iyong pag-develop po ‘no, further development ng ating mass transit. Halimbawa po iyong EDSA Bus Carousel, malaking tulong po iyon, and then iyong nalalapit na pag-operate ng MRT-7.

So I think iyong further developments din po ng mga railroads, kasama na iyong subway project ‘no, napakagandang inisyatibo po ito. And then, iyong muling pagbuhay po ng usapin ukol naman sa posibilidad na pag-rehabilitate ng Bataan Nuclear Power Plant, at hopefully po, patuloy na ma-implement iyong nuclear power plant sa ating bansa para maging source ng ating cleaner energy.

Ganoon din po iyong paggamit ng mga solar power sa pag-generate ng electricity. Natatandaan ko po, naka-attend ako minsan ng isang presentation ng PNOC Renewables Corporation na kung saan they offer free installation and maintenance service po for about 15 years. So malaking bagay po iyon na mag-i-install sila ng mga solar panels sa mga government offices. And isa po actually ang DOST sa naging parang benepisyaryo ng proyektong iyon, nag-install po ng solar panel sa DOST main office. And then, mas mababang kolekta po ‘no, mas mababang bayad ng energy cost iyong kinukolekta nila. Subalit, iyon po, ang isang worry lang po sa atin siguro ay iyong mabagal na naging solusyon natin sa problemang trapiko na patuloy na lumalala po at nagdudulot, of course, ng malaking kontribusyon natin sa carbon emissions at malaking pagkalugi rin ng bawat mga kababayan natin na naiipit sa malalang trapiko. Iyon lang po siguro iyong medyo worry natin.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero paano po iyong nagiging koordinasyon na ginagawa ng PAGASA dito po sa iba pang mga ahensiya at stakeholders kaugnay nga po sa hakbang na ito para nga po, kahit papaano po, mabawasan o malabanan itong climate crisis? Mayroon po ba kayong ganoong koordinasyon sa kanila?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Well, Usec., bahagi po ng mandato namin sa PAGASA ay iyong agarang pagbibigay ng mga impormasyon kaugnay sa lagay ng ating panahon at klima. So dahil dito po, nagbibigay [ang PAGASA] ng mga impormasyon ukol sa mga maaari nating asahan kung magpapatuloy ba iyong pag-init ng mundo o iyong sa mas kilalang term na global warming. So kabilang po rito iyong patuloy na pagtaas ng ating temperature, madalas na mga pagkaranas natin ng mga extreme events at malalakas na pag-ulan, malalang tagtuyot naman sa ibang mga lugar, iyong mga mapaminsalang bagyo. Katuwang po tayo ng mga local government units para balangkasin ang kani-kanilang plano upang paghandaan at mabawasan ang mga pinsalang maaaring maidulot ng climate change.

Sa national level naman po, katuwang po ang PAGASA sa pagbalangkas ng National Climate Change Action Plan. Gayundin, kaisa po tayo sa kaugnay na pagpaplano ng … iyong bagong departamento po natin, iyong Department of Human Settlements and Urban Development, may mga pagpaplano rin pong ginagawa upang ma-address ang climate change.

And then, patuloy rin po ang aming mga regular na pagpapaabot ng impormasyon tungkol sa climate change, sa mga mag-aaral, sa mga paaralan po, at iba’t ibang ahensiya. Ipinapabatid po namin ang mga banta ng climate change sa agrikultura, sa ating kabuhayan at maging sa ating kaligtasan.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayroon pong tanong dito, sir, na hindi naman po sa layuning lumikha ng takot pero itatanong ko na rin po: Ano raw po iyong reaksiyon ninyo sa isang study na inilabas noong 2019 ng Climate Central na sinasabing posible daw pong lumubog ang Metro Manila at iba pang coastal communities by 2050?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Kaugnay po ng inilathalang pag-aaral na iyon ng Climate Central, nagpapasalamat po kami sa pag-aaral na iyon ‘no kasi natulungan tayo visually na makita ‘no. Actually, gumamit po sila ng updated na data ‘no, digital elevation model data sets. And then, nalathala po ang nasabing pag-aaral sa isang sikat na scientific journal, ibig sabihin peer-reviewed po iyon at scientifically accepted.

Actually, mayroon po silang online interactive map na kung saan makikita po natin iyong mga lugar na magiging mas mababa na compared sa high tide line if we include iyong sea level rise, including iyong tides and storm surges. So, if we take them into account, halimbawa po by 2050 na scenario at maging isang metrong sea level rise ang ating ma-experience, hindi naman po buong Metro Manila ang lulubog ‘no kapag tiningnan po natin iyon. Kumbaga, iyong mga coastal areas po, katulad halimbawa ng mga reclaimed areas natin sa Manila Bay, iyong mga coastal communities ng Las Piñas, and then sa Cavite, sa Manila, sa Valenzuela, Navotas at ilang coastal communities din sa Bulacan.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero gaano po kalaki ang itinaas ng sea level sa Pilipinas nitong nagdaang mga tao o dekada?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Okay po, mayroon po kaming maging pag-aaral na kung saan gamit po natin iyong satellite data covering the period from 1993 to 2015, and it seems na it’s about 5.7 to 7 millimeter per year or roughly about 12 centimeters po ang naging pagtaas ng tubig sa Philippine sea sa loob ng 20 years, which is almost double po ito ng global average rate na 2.8 to 3.6 millimeter per year.

Although in another statement po ‘no related doon sa COP26 meeting, it was said that our country is sinking four times faster than the global average. So base po sa mga … aside po doon, base po sa mga tide gauges ng NAMRIA, naobserbahan po ang sea level rise sa eastern sections po ng ating bansa, halimbawa sa Legazpi and then gayundin sa [unclear], halimbawa naman sa Cebu at—actually po, ang pinakamalaking naging pagtaas po ng tubig ay dito sa gawi ng Manila Bay. Pero ang main reason po for that ayon sa mga pag-aaral ng mga siyentista, mga kasamahan natin sa UP, ay iyong ground water extraction naman, iyon po, na siyang nagpapababa naman ng lebel ng lupa sa gawing coastal communities po ng Manila Bay.

USEC. IGNACIO: Opo. Sir, pero ano po ang mga aksyon na puwedeng gawin ng isang ordinaryong Pilipino para po pigilan itong climate change?

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Yes, Usec., bilang mga individual po, actually marami po tayong magagawa bilang mga ordinaryong mamamayan para mapigilan iyong patuloy na pagtaas or paglala ng climate change partikular iyong pagtaas ng global temperature. Mula po iyan sa ating mga sari-sariling tahanan, sa ating pagkaing kinakain, maging sa tamang pagtatapon lang ng basura ‘no, sa pagbiyahe at iba’t iba pang activities.

Actually, iyong United Nations Act now ay mayroon pong limang suhestiyon ukol po diyan. So ang una po ay iyong safe energy at home, of course, malaking bagay po iyon.

And then, kapag magta-travel po tayo, we prefer to walk, to cycle or take iyong public transport – malaking bagay din po ang maitutulong nito para ma-reduce iyong CO2 emissions natin.

And then, iyong pangatlo is iyong eat more vegetables and then less meat. Kasi iyong plant-based foods daw po, ayon sa mga pag-aaral, ay generally it results in a fewer greenhouse gases.

And then iyong pang-apat na suhestiyon is iyong throw away less food. Kasi iyong mga pagkain po na tinatapon natin ‘no sa landfills, iyong mga nabubulok na pagkain na iyon ay nagpu-produce ng methane so makakadagdag po iyon doon sa greenhouse gas emissions natin.

And then iyong panlima po is iyong mag-practice tayo ng 4Rs, iyong reduce, reuse, repair and recycle particularly po sa mag electronics, sa mga clothes at saka sa mga iba’t ibang items po natin na ginagamit kasi nagpu-produce po rin sila ng carbon emissions.

USEC. IGNACIO: Opo. Sir, kunin ko na lamang iyong inyong panawagan o mensahe sa ating mga kababayan sa gitna pa rin po ng krisis na nararanasan natin sa ating kalikasan. Go ahead po.

PAGASA DR. VILLAFUERTE: Yes, Usec., kung wala po tayong gagawin upang mapigilan ang climate change, patuloy ang magiging paglala nito. Baka isang araw tayo mismo o isa sa ating mga mahal sa buhay ang maging biktima ng lumalalang climate change. Kaya’t kung mahal po natin ang ating mga sarili, mga miyembro ng ating pamilya, gayundin ang mga susunod na henerasyon, ipakita po sana natin ang pagmamahal na ito sa pag-iingat sa ating kapaligiran at sa kalikasan.

At dahil Labor Day po bukas, iugnay na rin po natin sa Araw ng Paggawa, so kailangan po nating kumilos na ngayon, huwag bukas kung hindi ngayon na po. Maraming salamat po.

USEC. IGNACIO: Kami rin po ay nagpapasalamat sa inyong pagbabahagi ng impormasyon at panahon, Dr. Marcelino Villafuerte mula po sa PAGASA. Salamat po.

Huwag po kayong aalis, magbabalik pa ang Public Briefing #LagingHandaPH.

[COMMERCIAL BREAK]

USEC. IGNACIO: Nagbabalik po ang Public Briefing #LagingHandaPH.

Samantala, sa punto naman pong ito ay makakausap po natin si Dr. Butch Ong ng OCTA Research Group para po pag-usapan ang COVID situation sa bansa. Good morning po, Doc.

OCTA DR. ONG: Good morning, Usec. Rocky. Good morning sa mga nakikinig at nanunood.

USEC. IGNACIO: Opo. Paumanhin po sa pag-abala ngayong umaga. Doc, sa ngayon po, kumusta po iyong infection rate na naitatala dito sa Metro Manila? At aling areas po ang mahigpit na binabantayan ngayon dahil sa possible pong pagtaas pa ng cases?

OCTA DR. ONG: Ang ating reproduction number ay nasa .7 or .71, medyo bahagyang umakyat, pero hindi pa naman ganoon ka-alarming ‘no. Iyong ating daily new case ay below 200 pa lamang, and let’s just say, karamihan sa mga probinsiya ay nasa double-digit or single-digit lamang ‘no. So, we will be monitoring closely the provinces and regions in the next few days leading up to the elections.

USEC. IGNACIO: Opo. Dr. Butch Ong, ano po ulit iyong mga lugar na inyong imo-monitor sa mga susunod pang araw?

OCTA DR. ONG: Well, sa ngayon ang mino-monitor namin, of course iyong NCR, Cavite, Rizal, Cotabato, Zamboanga at Batangas. So, tinitingnan natin kung ano ang magiging trend sa mga areas na iyon in the next, maybe, three to five days.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero ano po iyong nakikitang dahilan, bakit po medyo tumaas ang kaso? May kinalaman po ba ito sa mga kampanya, dahil sa eleksiyon?OCTA DR. ONG: Well, as we have determined even before, iyong mass gathering at iyong campaign-related activities, are kumbaga, where infections can be transmitted. At we must still wear our masks.

USEC. IGNACIO: Opo. Medyo napuputul-putol po kayo. Doc. Butch. Naglabas po ang IATF kahapon ng bagong alert level sa iba’t ibang lugar sa bansa. Pabor po ba ang OCTA Research na karamihan po ay nasa ilalim na ng Alert Level 1 at 2 po, considering na nakapagtala na po tayo ng Omicron sub-variant?

OCTA DR. ONG: Oo. Sinusuportahan natin ang move ng IATF on the alert levels. Kasi these are evidence-based and based din sa data na nakikita natin, na nari-report. Again, these are not that alarming for now. Hindi naman ganoon kataas ang uptick ng cases, but we will monitor the new sub-variants of the Omicron na nasa ibang mga bansa ‘no, at baka maka-influence din sa ating mga places dito sa Pilipinas.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Dr. Butch, kaugnay pa rin po diyan, ano po iyong projection ng OCTA Research na posibleng abutin ng COVID cases ngayon nga pong nakapagtala na ng Omicron sub-variant? Tingin rin po ba ninyo ay posibleng may local cases na pero undetected?

OCTA DR. ONG: Well, I cannot comment on that right now ‘no. Hindi pa kami nakakagawa ng projection based on the recent na nakita na detected BA.2.12. Nakita natin na iyong case na iyon ay mild lamang at nagkaroon yata ng iilang mga close contact na hindi naman naging moderate to severe. But still, we will monitor the trend in the next week. So, hindi pa natin masasabi talaga kung magkakaroon ng massive increase in cases. Pero for now, the situation is under control.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Doc, ilan po iyong [average] daily attack rate na naitatala ngayon ng OCTA? Kahit dito po sa Metro Manila?

OCTA DR. ONG: Iyong one week ADAR natin is at around .54. So maganda pa rin, very good position pa rin tayo. And we are at low-risk pa rin.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero Doc, mababa po kasi iyong bilang ng nagpapa-test. Tingin po ninyo, isa rin itong factor?

OCTA DR. ONG: Yes, it’s very much a factor. Kapag mababa ang ating rate, mababa din iyong visibility natin talaga sa situation about COVID-19. As we know the Omicron variant, largely asymptomatic to mild ang mga illness or symptoms na dulot dito. So, hindi nagti-test ang karamihan sa ating mga kababayan.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, isinusulong po ng ilan na ibalik itong mandatory isolation para sa mga pumapasok ng bansa. Sa OCTA, pabor po ba kayo na ito ay gawin?

OCTA DR. ONG: Well, we always protect our borders lalo na sa pagpasok ng mga bagong mga variants. In our two-year history with COVID-19, tumataas talaga iyong ating mga number of cases, nagkakaroon tayo ng mga surge kapag may pumapasok na variant of concern such as the Delta, the Omicron, the Alpha before, so we must simply protect our borders. And this is part of the response natin against the influx of the new variants.

USEC. IGNACIO: Opo. Sakali lang po – pero huwag naman po sana – na magkaroon talaga ng surge, ano po iyong nakikitang scenario ng OCTA at paano po ang pinagkaiba nito sa surge na naranasan natin nitong Enero?

OCTA DR. ONG: So far in the Omicron and the Omicron sub-variants and sub-lineages, the cases are largely mild; karamihan, maybe 90 to 92% are asymptomatic. So, I think the hospital utilization rate will still be below critical. And we pray that hanggang doon lamang at wala pang ibang variant of concern na papasok.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc Butch kunin ko na lamang ang inyong mensahe at paalala sa ating mga kababayan. Go ahead po.

OCTA DR. ONG: Para sa ating mga kababayan, iyong election ay malapit na at para ma-exercise natin ang ating karapatan para bumoto, tayo po ay mag-ingat para hindi tayo mahawaan ng COVID-19. So, we must always wear our mask and then consider taking the booster shot, if it is available to us or complete the vaccination kapag isa pa lang ang bakuna na na-receive ninyo at alam natin na dalawa ang shot na kailangan para maging completely vaccinated. So, tayo po ay mag-ingat pa rin kahit na mababa ang kaso natin ngayon.

USEC. IGNACIO: Opo. Kami po ay nagpapasalamat sa inyong pagpapaunlak sa aming programa at pagbibigay-impormasyon, Dr. Butch Ong ng OCTA Research. Salamat, Dr. Butch.

OCTA DR. ONG: Maraming salamat po at magandang umaga sa inyong lahat.

USEC. IGNACIO: Samantala, ilang mga residente, kabilang na po ang mga tricycle drivers sa Lucena [City] sa Probinsiya ng Quezon, hinatiran ng ayuda ng tanggapan ni Senator Go kamakailan. Narito ang report:

[NEWS REPORT]

 USEC. IGNACIO: At iyan po ang mga balita at talakayang tampok namin ngayong araw. Ang Public Briefing ay hatid sa inyo ng iba’t ibang sangay ng PCOO sa pakikipagtulungan ng Department of Health at kaisa ng Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP).

Muli, ako po si Usec. Rocky Ignacio, magkita-kita po muli tayo sa Lunes dito lamang sa Public Briefing #LagingHandaPH.

##

—

News and Information Bureau-Data Processing Center